اوایل امسال عناوین بسیاری از بارداری یک نوع سفره ماهی که در آکواریومی در کاریلونای شمالی زندگی می کند، منتشر شد. این سفره ماهی با نام شارلوت در مخزنی همراه با دو کوسه خال سفید نگهداری می شود. در میان خبرها آمده بود که شارلوت (سفره ماهی) توسط کوسه ها باردار شده است!
در ماه فوریه2024، تیم ECCO در هندرسونویل، کارولینای شمالی، گزارش داد که این سفره ماهی سه الی 4 فرزند را باردار است. اما این مورد در حالی که هیچ سفره ماهی نری در آکواریوم نیست، چگونه ممکن است. در هنگام سونوگرافی متوجه گازهای کوسه بر روی بدن سفره ماهی شدند، موضوع جالب توجه اینجاست که کوسه ها هنگام جفت گیری گاز می گیرند! اما این موضوع، هر چقدر هم که ایده جالبی به نظر برسد، غیرممکن است. کوسه ها و ماهیان تا حدودی به هم مرتبط هستند (تقریباً به اندازه شباهت ژنتیکی انسان به موش به هم نزدیک اند)، اما حدود 300 میلیون سال تکامل این گونه ها از هم جدا کرده است. به هرحال، واقعیت آنچه احتمالاً اتفاق افتاده است به همان اندازه جالب است: با ادامه روند آزمایش ها تیم اعلام کرد که شارلوت در حال تجربه “بکرزایی” است که به طور علمی به آن پارتنوژنز گفته می شود. اما با گذشت ماه‌ها فرزندی به دنیا نیامد، گمانه‌زنی‌ها در مورد اینکه چه اتفاقی برای این ماهی افتاده است بالا گرفت.
آیا بکرزایی در سفره ماهی امکان پذیر است؟
در اکثر حیوانات تولیدمثل جنسی است، به این معنی که دو والد مواد ژنتیکی را به تخمک بارور شده وارد می کنند. اما تولید مثل غیرجنسی در قلمرو حیوانات نیز اتفاق می‌افتد، جایی که فرزندان تمام ژن‌های خود را از یک والد به ارث می‌برند. یک مثال تکه تکه شدن (fragmentation) در ستاره دریایی است: اگر بازویی جدا شود، یک ستاره دریایی کاملا جدید رشد می کند در حالی که ستاره دریایی اصلی بازوی خود را دوباره رشد می دهد. مثال دیگر شکافت (fission) است که در آن برخی از شقایق های دریایی و پولیپ های مرجانی به دو فرد مجزا اما از نظر ژنتیکی یکسان تقسیم می شوند.
اما کوسه‌ها و سفره ماهی ها تولید مثل جنسی دارند و شکل تولیدمثل غیرجنسی آنها به نام parthenogenesis، یک کلمه یونانی برای “بکرزایی” نامیده می شود. در پارتنوژنز، یک ماده تخم‌های خود را بارور می‌کند و فرزندانی به دنیا می‌آورد که کاملا شبیه او هستند. دانشمندان پارتنوژنز را در کوسه‌های سر کلاه‌دار، کوسه‌های گورخری، کوسه‌های نوک سیاه و اره‌ماهی ثبت کرده‌اند، اما در سفره ماهی ها نه! احتمال دیگر این است که بارداری شارلوت از تولید مثل جنسی ناشی شده باشد، به گونه ای که او اسپرم حاصل از جفت گیری را سال ها قبل ذخیره کرده است.
در نهایت، آکواریوم در 30 می در فیس بوک پستی منتشر کرد که “شارلوت به یک بیماری نادر تولید مثلی مبتلا شده است که بر سیستم تولید مثل او تأثیر منفی گذاشته است.”
بنجامین پرلمن، متخصص بیماری‌های گیاهی در دانشگاه ایالتی کالیفرنیا در لانگ بیچ، از طریق ایمیل می‌گوید: «مطالعاتی در مورد گونه های مختلف سفره ماهی جنوبی و سایر گونه‌های سفره ماهی در اسارت وجود دارد که به بیماری‌های تولید مثلی مبتلا می‌شوند، به ویژه با افزایش سن. بسته به نوع بیماری تولیدمثل، بیماری می تواند کشنده باشد.
در آخر، تیم آزمایشگاهی آکواریوم گفت که این سفره ماهی (شارلوت) اولین سفره ماهی ای بود که پارتنوژنز (بکرزایی) یا تولید مثل بدون لقاح تخمک را نشان داد.
